به‌طور کلی می‌توان مدعی شد که مکانیزم بازار این روزهای فولاد رشد عرضه و کاهش تقاضای هیجانی بر قیمت تیرآهن و … را به همراه آورده است. از طرفی کاهش مداخلات دستوری در بازار فولاد و آهن اگرچه دلیل اصلی آرامش بازار و کاهش قیمت‌های این روزها به شمار می‌رود ولی تغییر فاز روانی و عقب‌گرد محسوس خریدهای هیجانی را باید عامل دیگری به شمار آورد که بر نوسان نرخ محصولات فولادی و آهنی تأثیرگذار است.
در یک دیدگاه کلی می‌توان دورنمای بازار را برای یک آینده کوتاه‌مدت کاهشی ارزیابی کرد، آن‌هم در شرایطی که انتظار برای رشد عرضه‌ها در بورس کالا، سرعت‌گیر مهمی در برابر رشد نرخ به شمار می‌آید. درواقع تغییر مکانیزم تعیین قیمت‌های پایه از نرخ‌گذاری دستوری و سلیقه‌ای به نرخ‌گذاری بر مبنای قیمت شمش فولاد بر اساس نرخ‌های صادراتی و نوسان بهای نیمایی ارز، یک دلیل مهم برای کاهش التهاب خرید در بورس کالا و افت نرخ در بازار آزاد بوده است. در همین راستا بعضی معتقدند هنوز هم محصولات فولادی در بورس کالا و بازار آزاد با اندکی حباب معامله می‌شوند که این موضوع فرضیه تداوم جریان کاهشی قیمت‌ها تا پایان خرداد ماه را ارائه می‌کند.
تأثیر بورس کالا بر قیمت‌ها
یکی از مهم‌ترین بحث‌ها پیرامون تعیین قیمت‌های پایه شمش فولادی که تأثیر مهمی بر قیمت آهن‌آلات دارد، پیشنهاد بورس کالا در خصوص نرخ‌گذاری بر مبنای ۹۵ درصدی قیمت‌های صادراتی با احتساب ارز نیمایی بود. به عبارت ساده‌تر در این رویه آخرین قیمت‌های اعلامی شمش فولادی صادراتی (مثلاً نرخ‌های اعلامی در نشریه متال بولتن) در پایان هر هفته (روز جمعه) و همچنین متوسط هفتگی بهای نیمایی ارز به‌عنوان دو فاکتور اصلی مورد محاسبه قرار گرفته و حاصل‌ضرب این دو نرخ با احتساب ۵ درصد تخفیف به‌عنوان قیمت‌های پایه در بورس کالای ایران مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
بیشتر بخوانید: قیمت ناودانی
در آن زمان وضعیت به‌گونه‌ای بود که قیمت پایه شمش فولادی برای بازار آهن بحران‌ساز بود چراکه بورس کالا تمرکز خود را بر ساز و کارهای قیمتی در این بازار خاص معطوف کرده بود، که نتیجه آن را می‌توان به وضوح در نوسان نرخ محصولات فولادی در بازار آزاد مشاهده کرد.
بنابراین تجمیع این موارد در کنار نوسان قیمت‌ها و زیان برخی از تولیدکنندگان آن‌هم بدون نتیجه مثبت موجب شد فضا برای ایفای نقش بیشتر بورس کالا فراهم شود که خروجی آن تاکنون تغییر فاز بازار و همچنین افت قیمت‌ها و کاهش تقاضای غیرواقعی بوده است. البته باید به این نکته نیز توجه کرد که هدف‌گذاری بازار شمش برای مدیریت قیمت‌ها در شرایطی رخ داده که بازار و قیمت میلگرد یا سایر مصنوعات فولادی و آهنی از اهمیت بیشتری برخوردار هستند؛ بنابراین با توجه به مطالب مطرح شده کاملاً واضح است که نوسانات قیمت سهام‌های فولادی در بورس کالا می‌توانند تأثیر هیجانی زیادی را به بازار تحمیل کرده و قیمت انواع میلگرد، تیرآهن، ناودانی و نبشی را تحت شعاع قرار دهند.
بهترین رویه برای ثبات قیمت در بازار آهن‌آلات
به‌طور کلی عرضه کل تولید فولاد در بورس کالا و فاصله گرفتن از قیمت‌گذاری دستوری، موضوع مورد تأکید این روزهای کارشناسان، دولت و نمایندگان مجلس است تا با تحقق آن، علاوه بر کنار رفتن واسطه‌ها و حذف فاصله زیاد قیمت‌های رسمی و غیررسمی، انگیزه تولید در صنایع بالادستی و پایین‌دستی افزایش یابد. درواقع در یک دیدگاه کلی می‌توان مطرح کرد که برای تنظیم بازارها، یک اصل بدیهی وجود دارد که آن، شفافیت در زنجیره تولید است. پس با عرضه زنجیره تولید فولاد در بورس کالا، علاوه بر آنکه تولید و فروش شرکت‌ها شفاف می‌شود، از ایجاد رانت جلوگیری شده و تولید و توزیع ساماندهی می‌شود.
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که ریشه التهاب‌های قیمتی در ماه‌های گذشته به عرضه بخشی از فولاد کشور در خارج از بورس برمی‌گردد که همین موضوع باعث چندگانگی قیمت شده است. این در حالی است که محصولاتی که در بازار آزاد نیز عرضه شده، قابل دسترس بوده و به این ترتیب عرضه کم محصول در بورس به افزایش قیمت‌ها دامن زده بود.
بنابراین وقتی برخی تولیدکنندگان با عرضه کم در بورس و فروش در بازار آزاد به فکر منفعت شخصی خود باشند، قیمت مسکن نیز متأثر از قیمت فولاد و آهن‌آلات و واسطه‌گری برخی خریداران محصول ارزان، افزایش میابد؛ بنابراین بهترین رویه برای خروج از بحران نوسان قیمت در عرضه آهن‌آلات و محصولات فولادی عرضه کل تولید فولاد در بورس کالا و فاصله گرفتن از قیمت‌گذاری دستوری می‌باشد.