دغدغه‌ی بسیاری از ما در شروع شغل جدید، چگونگی بستن قرارداد کار قانونی است. شاید برای شما هم هنگام خواندن قرارداد کاری پیش آمده که از صحت و قانونی بودن بندهای آن مطمئن نباشید و نمی‌دانید که باید چه نکاتی حتما ذکر شود. این مقاله برای رفع این دغدغه و نگرانی‌ها نوشته شده است. در ابتدا باید بدانید یک قرارداد کاری استاندارد چیست و چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟
طبق قانون کار جمهوری اسلامی «قرارداد کتبی یا شفاهی که در آن کارفرما متعهد می‌شود تا به ازای کار در بازه زمانی مشخص به کارگر دستمزد پرداخت کند.» درواقع قرارداد کاری به کارفرما و کارگر کمک می‌کند تا در شرایط منصفانه با هم همکاری داشته باشند و در صورت بروز مشکل قانون کار جمهوری اسلامی داوری خواهد کرد.
قانون کار دو نوع قرارداد کاری موقت و غیرموقت تعریف کرده است.
- قرارداد کاری موقت چیست؟ در این نوع از قراردادها کارفرما و کارگر بازه زمانی را مشخص می‌کنند و با اینکه این نوع از قراردادها قابل تمدید هستند اما پس از تمام شدن پایان زمان مشخص شده اعتباری ندارند.
- قرارداد کاری غیرموقت چیست؟
طبق ماده 7 قانون کار اگر چه در قرارداد موقت بودن آن ذکر نشود، آن قرارداد دائمی محسوب می‌شود. برای مثال شغل‌هایی که ماهیت آن‌ها جنبه مستمری دارد و زمان معینی برای آن در نظر گرفته نمی‌شود حکم قرارداد دائمی را دارد و کارگران به صورت روزانه دستمزد خود را دریافت می‌کنند.
قراردادهای دولتی
در ادارات دولتی قرارداد کاری در سه نوع استخدام رسمی، پیمانی و خدماتی بسته می‌شود. برای مثال کارمندان رسمی دولت از مزایای خاصی برخوردار هستند و در پایان فعالیت هم مشمول صندوق بازنشستگی می‌شوند. اما نیروهای پیمانی مشمول آیین‌نامه و صندوق تامین اجتماعی هستند و گروه آخر هم عهده‌دار کارهای خدماتی اداره می‌شوند.
قراردادهای شرکت‌های خصوصی
استخدام در بخش خصوصی تحت پوشش نظام استخدامی قانون کار است و مشمول صندوق تأمین اجتماعی می‌شود.
چرا باید قرارداد کاری ببندیم؟
به یاد داشته باشید «تا زمانی که قرارداد امضا نشود، هیچ چیز واقعی نیست.»
برای شروع هر فعالیت تجاری و دولتی برای آسودگی و شفافیت حق و حقوق باید بین کارگر و کارفرما قرارداد کاری تنظیم شود. در این صورت اگر هر یک از طرفین به مسئولیت‌های خود عمل نکند می‌تواند از راه قانونی برای جبران خسارت و حقوق خود اقدام کند. پس بهتر است که هنگام نوشتن تنظیم قرارداد کاری تمام نکات لازم را به‌صورت کامل ذکر کنید تا در صورت بروز مشکل منافع هر دو طرف حفظ شود.
هنگام بستن قرارداد کاری این نکات را فراموش نکنید:
- عنوان کاری و شرح وظایف به صورت کلی
- تاریخ استخدام و انعقاد قرارداد
- مدت قرارداد
- میزان، نحوه محاسبه و نحوه پرداخت حقوق و مزایا
- ساعات کار، تعطیلات و مرخصی‌ها
- شرایط محرمانگی و عدم افشای اطلاعات
- محل انجام کار
- تمدید قرارداد
- قوانین شرکت
- سایر مواردی که عرف و محل شغل ایجاب می‌کند
نکاتی که باید هنگام امضا قرارداد کاری به یاد داشته باشیم:
پیش از امضا قرارداد کاری تمامی بندهای قرارداد را به صورت کامل بخوانید و در صورت نیاز از یک وکیل یا فرد آشنا به قانون کار کمک بگیرید.
به یاد داشته باشید که باید 4 نسخه از قرارداد شما تهیه شود و تمامی نسخه‌ها به مهر و امضای هر دو طرف برسد، حتما یک نسخه از قرارداد باید نزد کارگر بماند، یک نسخه از آن به اداره کار محل، یک نسخه به کارفرما و نسخه‌ی چهارم هم در اختیار شورای اسلامی کار قرار میگیرد.
در سامانه روابط کار که توسط وزارت کار راه اندازی شده است، امکانی برای ثبت قرارداد وجود دارد که به زودی به بهره برداری خواهد رسید. مزیت این خدمت این است که از بسیاری از تخلفات موقع بستن قرارداد جلوگیری به عمل می آید. به منظور استفاده از این قابلیت و خدمات دیگر این سامانه، کارگر و کارفرما باید فرایند احراز هویت در سامانه روابط کار را به انجام برسانند. این فرایند با مشارکت یوآیدی انجام می پذیرد.
زمان را فراموش نکنید. فرقی نمی‌کند قرارداد شما موقت باشد یا غیرموقت، حتما بازه زمانی در آن قید شود.
برخی از شرکت‌های برای تضمین از کارگر سفته یا چک میگیرد، با اینکه این کار از نظر قانونی منعی ندارد اما حتما به چند نکته توجه کنید:
اولین و مهم‌ترین نکته تاریخ پرداخت سفته و چک است. حتما عبارت «سفته یا چک بابت ضمانت است» قید شود و اصلا تاریخ پرداخت ذکر نشود. نکته بعدی اینکه از کارفرما بخواهید حتما شماره سفته را در قرارداد با ذکر توضیحات کامل، درج کند. در نهایت پس از صدور سفته و بستن قرارداد، حتما یک کپی از سفته را پیش خود نگه دارید. در برخی موارد، کارفرما کارگر را مجبور می کند تا قرارداد را به صورت شفاهی ببندند که در این صورت وصول به حقوق قانونی کارگر سخت خواهد بود. زیرا کارگر باید رابطه کارگری و کارفرمایی خود را به اثبات برساند.
در صورتی که کارگر و کارفرما تصمیم به برگزاری دوره آزمایشی داشته باشند باید حتما مدت زمان دوره آزمایشی را در قرارداد ذکر کنند. حداکثر این مدت برای کارگران ساده و نیمه ماهر یک ماه و برای کارگران ماهر و دارای تخصص سطح بالا سه ماه است. قرارداد کاری از هر نوعی که باشد باعث دلگرمی و انگیزه در کارگر و کارفرما می‌شود، بنابراین آشنایی با این که قرارداد کار چیست و جزییات برای تنظیم قرارداد کاری صحیح ضروری است.