آزمایش ادرار روشی برای چکاپ بدن و بررسی سلامت افراد است. اگر پزشک احتمال دهد که فرد به بیماری خاصی مشکوک است، معمولا با تجویز آزمایش خون، ادرار یا مدفوع سعی در آنالیز شرایط درونی بدن و یافتن مشکلات دارد.
در بین آزمایش‌های گفته‌شده نمونه‌گیری از ادرار نقش مهمی در بررسی وضعیت سلامت افراد و یافتن بیماری‌های متفاوت دارد. به‌عنوان مثال؛ برای تشخیص بیماری دیابت، اختلالات کلیوی و … از این روش استفاده می‌شود.
در ادامه با این آزمایش و مواردی که طی انجام آن مشخص می‌شود آشنا خواهیم شد، پس تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
آزمایش ادرار برای چیست؟
یکی از مهم‌ترین روش‌ها برای چک کردن بیماری‌هایی مانند دیابت، عفونت در مجاری ادرار و مشکلات کلیوی نمونه‌گیری از ادرار و بررسی آن است.
همچنین اگر فردی به بیماری‌های گفته‌شده مبتلا شود باید به‌صورت مرتب آزمایش را تکرار کرده تا از سطح بیماری آگاه شده و تا حدودی با مصرف دارو یا روش‌های دیگر جلوی پیشرفت آن را بگیرد.
از دیگر کاربردهای این آزمایش می‌توان به تشخیص بارداری و تست اعتیاد نیز اشاره کرد. همچنین اندام‌هایی مانند ریه، کبد و مثانه که اختلال در آن‌ها بر دفع ادرار تاثیر دارد طی این آزمایش مورد بررسی قرار می‌گیرند.
آزمایش ادرار چگونه انجام می‌شود؟
اگر پزشک برای شما این آزمایش را تجویز کرد بهتر است نکات زیر را رعایت کنید.
- نمونه‌ای که برای آزمایش می‌دهید بهتر است اولین ادرار صبحگاهی باشد.
- قبل از اقدام به نمونه‌گیری ناحیه تناسلی را بشویید.
- نمونه‌ای که تحویل می‌دهید بهتر است از وسط ادرار گرفته شود. یعنی اول و آخر ادرار را برای آزمایش تحویل ندهید.
- از تماس دست با نمونه جلوگیری کنید زیرا ممکن است باعث نفوذ آلودگی به آن شود.
- نمونه‌ای که در منزل گرفته می‌شود را یا در یخچال بگذارید یا نهایتا در کم‌تر از نیم‌ساعت آن را به آزمایشگاه تحویل دهید.
- برای بررسی نمونه، نیمی از لیوان مخصوص را پر کنید کفایت می‌کند.
چه ویژگی‌هایی در نمونه ادرار مورد بررسی قرار می‌گیرد؟
با انجام آزمایش ادرار تمام ویژگی‌های شیمیایی، فیزیکی و میکروسکوپی آن بررسی و تفسیر می‌شوند. خصوصیات فیزیکی عبارت‌اند از: وزن، شفافیت و PH ادرار.
ویژگی‌های شیمیایی شامل بررسی میزان گلوکز، پروتئین و اجسام کتونی موجود در ادرار است. این خصوصیات نشان‌دهنده وجود یا عدم وجود بیماری در بدن هستند.
بررسی ادرار توسط میکروسکوپ نیز می‌تواند وجود مشکلاتی مانند سنگ کلیه، سرطان مثانه، تومور و بیماری‌های کلیوی را تشخیص دهد.
افرادی که به‌طور مداوم درد شکمی، سوزش حین ادرار، کمردرد و خون در ادرار را مشاهده می‌کنند نیز لازم است با انجام آزمایش ادرار از دلیل این مشکلات آگاهی شوند.
با انجام آزمایش ادرار چه بیماری‌هایی مشخص می‌شود؟
انجام این آزمایش برای آگاهی از وجود بیماری‌های کلیوی، مجاری ادرار، دیابت و کبد بسیار مهم است. بررسی ویژگی‌های مختلف ادرار می‌تواند اطلاعات کاملی از وضعیت سلامت فرد به پزشک دهد.
از مهم‌ترین اختلالاتی که توسط بررسی آزمایش ادرار شناسایی می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
وجود خون در ادرار (RBC)
خون موجود در ادرار معمولا نشان‌دهنده عفونت مجاری ادراری بوده و خیلی نگران‌کننده نیست. اگر طی چند دوره آزمایش و برطرف سازی عفونت این مشکل رفع نشد؛ می‌تواند از علائم سرطان مثانه یا پروستات نیز باشد.
برای اطلاع از این گزینه بخش مربوط به RBC را چک کنید. خون زیاد در ادرار باعث مثبت شدن آربی‌سی می‌شود.
هرچند خون در ادرار به‌ندرت نشانه‌ای از سرطان و پروستات است؛ اما در صورت مشاهده باید خیلی زود برای یافتن علت و درمان آن اقدام کنید.
رنگ ادرار
شفافیت و رنگ ادرار می‌تواند نشان‌گر سلامت فرد یا وجود عفونت در مجرای ادرار، قارچ یا انگل در بدن باشد.
ادراری که زرد کم‌رنگ یا کهربایی تیره بوده و از شفافیت خوبی برخوردار باشد نمونه‌ای از یک ادرار طبیعی است.
بوی ادرار
بوی ادرار نیز مانند رنگ آن بیان‌گر بیماری‌های مختلفی مانند نارسایی کلیه، دیابت، عفونت کلیه و مثانه است.
پروتئین موجود در ادرار
طبق نظر پزشک آزمایش ادرار اگر نشان‌دهنده میزان بالایی از پروتئین باشد احتمال اینکه فرد دچار بیماری کلیوی، فشار خون بالا و دیابت باشد نیز بالا می‌رود.
به‌طور کلی وجود پروتئین در ادرار امری غیرطبیعی بوده و نباید اتفاق بیفتد. در صورت مشاهده پروتئین در آن احتمالا فرد به بیماری پروتئینوری مبتلا است.
ابتلا به این بیماری که از مشکلات کلیوی محسوب می‌شود باعث عدم توانایی کلیه در خارج کردن پروتئین‌های موجود در آن و ماندگاری پروتئین‌ها در بدن خواهد شد. مصرف آسپرین، ورزش، تب و استرس از عوامل به وجود آورنده این بیماری هستند.
PH ادرار
PH طبیعی ادرار معمولا 6 بوده و به‌طور کلی کمی اسیدی است. این میزان تا مقادیر 4/5 و 8 نیز قابل تغییر می‌باشد. در صورتی که ادرار بیش از حد نرمال اسیدی شود، نشان‌دهنده احتمال تولید سنگ کلیه است.
بالا رفتن PH ادرار می‌تواند به دلیل بیماری دیابت یا اسهال باشد. کاهش این عدد از میزان طبیعی نیز سبب افزایش استفراغ و احتمال ابتلا به عفونت‌های ادراری می‌شود.
کف و خون در ادرار
در آزمایش ادرار ممکن است کف یا خون دیده شود که این موارد نشانه‌ای از وجود بیماری گلومرولونفریت است. این مشکل کلیوی باعث نارسایی کبد، افزایش فشار خون و تجمع آب زیر پوستی خواهد شد.
گلوکز در ادرار
در شرایط طبیعی قند و گلوکز در ادرار وجود ندارد. اگر نمونه ادرار فردی دارای مقادیری گلوکز بود نشان از دیابت شیرین یا نوعی بیماری کلیوی است.
از مواردی که باعث بالا رفتن سطح گلوکز در ادرار می‌شود می‌توان به بیماری‌های کلیوی و کبدی، تغییرات هورمونی، بارداری و مصرف داروهای خاص اشاره کرد.
وجود کتون در ادرار
این ماده نباید در ادرار فرد سالم وجود داشته باشد. کتون‌ها در واقع نوعی محصول متوسط متابولیسم چربی بوده و تولید آن‌ها در بدن زمانی شروع می‌شود که سطح گلوکز بدن و پایین باشد و سلول‌ها نتوانند از طریق آن‌ها انرژی لازم بدن را تامین کنند.
افزایش میزان کتون در ادرار نشان‌دهنده احتمال ابتلای فرد به اختلال کلیوی، آنورکیسا یا دیابت کنترل نشده است.
افزایش کتون در ادرار فرد مبتلا به دیابت کنترل نشده یا نوع یک نیز معمولا نشانه‌ای از عدم ترشح انسولین کافی در بدن است.
از عوامل موثر در تولید کتون بدن می‌توان به بیماری‌های گوارشی، استفراغ شدید و طولانی‌مدت، ورزش‌های سنگین و ماندن در مکان‌های سرد اشاره کرد.
آزمایش ادرار یکی از روش‌های موجود برای تشخیص یا کنترل برخی بیماری‌ها است. معمولا پزشک با مشاهده علائم خاصی اقدام به تجویز این آزمایش برای فرد می‌کند.
همچنین نمونه‌گیری از ادرار می‌تواند برای تست اعتیاد یا بارداری انجام شود. اگر قصد انجام این آزمایش را دارید بهتر است مواردی همچون تحویل نمونه از اولین ادرار صبحگاهی، شستن ناحیه تناسلی قبل از نمونه‌گیری و … را رعایت کنید.
پس از نمونه‌گیری، ادرار را از نظر فیزیکی، شیمیایی و میکروسکوپی مورد بررسی قرار می‌دهند تا تمامی مواد موجود در آن مشاهده شود.
در ادرار ممکن است خون، کف، کتون، گلوکز و … وجود داشته باشد که هرکدام نشان از وجود بیماری خاص می‌دهند. تشخیص اینکه بیمار چه مشکلی دارد بر عهده پزشک است.
بیماری‌هایی که از طریق این آزمایش و بررسی مواد موجود در آن قابل تشخیص هستند عبارت‌اند از: انواع بیماری‌های کلیوی مانند عفونت و نارسایی، عفونت مثانه و مجاری ادراری، پروتئینوری، دیابت و سایر موارد مشابه به این بیماری‌ها.
در صورتی که هر گونه سوال و یا ابهامی دارید حتما باید به پزشک مراجعه کنید.