سرکلاژ یکی از روش‌های پزشکی است که برای پیشگیری از سقط جنین یا زایمان زودرس در زنان باردار استفاده می‌شود. این روش جراحی شامل بستن دهانه رحم با استفاده از بخیه‌ها به منظور جلوگیری از باز شدن زودهنگام دهانه رحم و حفظ بارداری در دوران ابتدایی است. این عمل معمولاً زمانی تجویز می‌شود که دهانه رحم توانایی نگهداری جنین را به دلیل ضعف گردن رحم نداشته باشد.
در این مقاله به بررسی سرکلاژ، دلایل نیاز به آن، مراحل انجام، مزایا، معایب و مراقبت‌های پس از آن می‌پردازیم.
سرکلاژ چیست؟
سرکلاژ به معنی بستن دهانه رحم است و معمولاً در صورتی که دهانه رحم زن باردار نتواند به‌طور طبیعی از جنین در برابر فشار رحم محافظت کند، به کار می‌رود. در این روش، بخیه‌هایی در اطراف دهانه رحم قرار داده می‌شود تا آن را بسته نگه دارد و از باز شدن زودهنگام آن جلوگیری کند.
این عمل معمولاً در اواسط یا اواخر سه‌ماهه اول بارداری انجام می‌شود و با توجه به وضعیت پزشکی بیمار، ممکن است در اواخر بارداری نیز انجام شود.
آشنایی با دلایل نیاز به سرکلاژ
سرکلاژ برای زنانی که دچار مشکل در ضعف دهانه رحم هستند و نمی‌توانند بارداری را بدون خطر از دست دادن جنین ادامه دهند، توصیه می‌شود. در اینجا چند مورد از دلایلی که ممکن است نیاز به سرکلاژ را ایجاب کند، آورده شده است:
- ضعف دهانه رحم (Incompetent Cervix)
یکی از شایع‌ترین دلایل برای انجام سرکلاژ، ضعف دهانه رحم است. در این وضعیت، دهانه رحم به‌طور زودهنگام و بدون درد یا علائم خاصی باز می‌شود، که می‌تواند منجر به سقط جنین یا زایمان زودرس شود. این مشکل ممکن است به دلایل مختلف از جمله اختلالات مادرزادی یا آسیب‌های قبلی رخ دهد.
- سقط‌های مکرر در دوران بارداری‌های قبلی
زنانانی که سابقه سقط جنین‌های مکرر به ویژه در دوران سه‌ماهه دوم بارداری دارند، ممکن است به سرکلاژ نیاز داشته باشند. این مشکل ممکن است به دلیل باز شدن غیرعادی دهانه رحم و عدم توانایی آن در نگهداری جنین به وجود آید.
- انجام جراحی‌های قبلی بر روی رحم
زنان که تحت جراحی‌های رحم مانند حذف فیبروم‌ها یا کورتاژ‌های مکرر قرار گرفته‌اند، ممکن است دچار آسیب به دهانه رحم شوند که باعث ضعف آن می‌شود.
- بارداری‌های چندقلویی
در بارداری‌های دوقلو یا بیشتر، رحم به دلیل رشد چندین جنین، فشار بیشتری بر دهانه رحم وارد می‌کند که ممکن است منجر به باز شدن زودهنگام آن شود.
- پارگی یا آسیب به دهانه رحم
اگر دهانه رحم آسیب دیده باشد (برای مثال، در نتیجه زایمان‌های قبلی)، این ممکن است به ضعف دهانه رحم و نیاز به سرکلاژ منجر شود.
مراحل انجام سرکلاژ چگونه است؟
سرکلاژ به‌طور معمول در بیمارستان یا مرکز درمانی و تحت بی‌حسی موضعی یا بیهوشی عمومی انجام می‌شود. مراحل انجام این جراحی به شرح زیر است:
- ارزیابی و تشخیص
قبل از انجام سرکلاژ، پزشک از طریق آزمایش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی وضعیت دهانه رحم و وضعیت بارداری شما را بررسی می‌کند. پزشک همچنین ممکن است تاریخچه پزشکی شما را مرور کند تا تصمیم بگیرد که سرکلاژ برای شما مناسب است یا خیر.
- انجام جراحی
در طول جراحی، پزشک با استفاده از ابزارهای جراحی مخصوص دهانه رحم را به آرامی می‌بندد. این بخیه‌ها معمولاً در اطراف دهانه رحم قرار داده می‌شوند تا از باز شدن آن جلوگیری کنند. سرکلاژ معمولاً ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد و تحت بی‌حسی موضعی یا بیهوشی عمومی انجام می‌شود.
- بررسی وضعیت بیمار پس از عمل
پس از انجام سرکلاژ، بیمار به مدت چند ساعت تحت نظر قرار می‌گیرد تا از بروز عوارض احتمالی جلوگیری شود. پزشک ممکن است برای بیمار داروهای ضد درد و آنتی‌بیوتیک تجویز کند.
مزایای سرکلاژ
- پیشگیری از سقط جنین یا زایمان زودرس: سرکلاژ می‌تواند به زنانی که دچار ضعف دهانه رحم هستند کمک کند تا بارداری خود را به مرحله تولد برسانند.
- افزایش شانس بارداری موفق: این عمل می‌تواند احتمال تولد نوزاد سالم را در زنان با سابقه سقط جنین‌های مکرر افزایش دهد.
- درمان غیرتهاجمی: برخلاف بسیاری از جراحی‌های دیگر، سرکلاژ نسبتاً کم‌تهاجمی است و معمولاً با عوارض کمی همراه است.
معایب و عوارض سرکلاژ
اگرچه سرکلاژ یک روش ایمن و مؤثر است، اما مانند هر عمل جراحی، ممکن است با عوارضی همراه باشد:
- عفونت
هر عمل جراحی ممکن است با خطر عفونت همراه باشد. پس از انجام سرکلاژ، پزشک ممکن است داروهای آنتی‌بیوتیک تجویز کند تا از بروز عفونت جلوگیری شود.
- آسیب به دهانه رحم
در برخی موارد نادر، سرکلاژ می‌تواند به آسیب به دهانه رحم یا سایر بافت‌های مجاور منجر شود.
- زایمان زودرس
اگر سرکلاژ بیش از حد به دهانه رحم فشار وارد کند، ممکن است باعث زایمان زودرس شود.
- خونریزی
خونریزی در حین یا پس از عمل جراحی از عوارض احتمالی است، اگرچه در اکثر موارد خونریزی خفیف است.
مراقبت‌های پس از سرکلاژ
برای افزایش شانس موفقیت و جلوگیری از عوارض، مراقبت‌های خاصی بعد از سرکلاژ ضروری است:
- استراحت کافی
در چند روز اول پس از جراحی، بیمار باید از فعالیت‌های سنگین خودداری کرده و استراحت کافی داشته باشد.
- پرهیز از رابطه جنسی
تا زمانی که پزشک اجازه ندهد، باید از رابطه جنسی و هرگونه فشار به ناحیه رحم خودداری کنید.
- مشاهده علائم خطر
اگر هرکدام از علائم زیر را تجربه کردید، باید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:
- خونریزی شدید یا غیرعادی
- درد شدید یا گرفتگی در ناحیه شکم
- تب یا علائم عفونت
- احساس فشار زیاد در ناحیه پایین شکم
- مراجعه منظم به پزشک
پزشک شما ممکن است نیاز به چکاپ‌های منظم داشته باشد تا وضعیت دهانه رحم و وضعیت بارداری شما را بررسی کند.
سرکلاژ یک روش مؤثر و ایمن برای پیشگیری از سقط جنین یا زایمان زودرس در زنانی است که دچار ضعف دهانه رحم هستند. این عمل می‌تواند به زنان کمک کند تا بارداری خود را به مراحل بعدی برسانند و شانس تولد نوزاد سالم را افزایش دهند.
اگرچه سرکلاژ یک عمل جراحی نسبتاً ساده است، اما رعایت مراقبت‌های پس از آن و پیگیری دستورالعمل‌های پزشکی برای حفظ سلامت مادر و جنین بسیار مهم است. در صورت داشتن هرگونه نگرانی یا مشاهده علائم غیرطبیعی، همواره باید با پزشک خود مشورت کنید. دکتر معصومه یونسی متخصص درمان ناباروری آماده ارائه خدمات ناباروری به شما عزیزان می باشد.