صنعت فناوری، به‌ویژه در بخش تولید نیمه‌هادی‌ها، عرصه‌ی رقابتی بی‌رحمانه برای نوآوری است. در این میان، اپل با تلاش بی‌وقفه برای دستیابی به فناوری‌های پیشرفته و به‌خصوص با تراشه‌های سری M خود، استانداردهای جدیدی را در عملکرد، بازدهی و یکپارچگی تعریف کرده و رقبایی مانند کوالکام و مدیاتک را به تکاپو برای نوآوری بیشتر انداخته است.
این مقاله به بررسی چگونگی تأثیر موفقیت اپل بر استراتژی‌های کوالکام و مدیاتک و تسریع پیشرفتهای تکنولوژیکی آن‌ها تا سال ۲۰۲۵ می‌پردازد.
انقلاب تراشه‌های سری M اپل
گذار اپل از پردازنده‌های اینتل به تراشه‌های اختصاصی سری M، نقطه‌ی عطفی در صنعت نیمه‌هادی‌ها بود. تراشه‌های M1، M2 و نسخه‌های بعدی آن‌ها، با ادغام CPU، GPU و موتورهای عصبی در یک سیستم-روی-چیپ (SoC)، استانداردهای جدیدی را برای عملکرد در ازای مصرف انرژی تعریف کردند.
این تراشه‌ها عملکردی در سطح دسکتاپ را در لپ‌تاپ‌ها و تبلت‌های بسیار نازک ارائه دادند و معماری سنتی x86 تحت سلطه اینتل و AMD را به چالش کشیدند. یکپارچگی عمودی اپل، یعنی ترکیب بهینه‌سازی سخت‌افزار و نرم‌افزار، مزیت رقابتی قابل توجهی برای این شرکت ایجاد کرد و رقبا را در تلاش برای جبران عقب‌ماندگی قرار داد.
موفقیت سری M، قدرت معماری ARM را در محاسبات سنگین به اثبات رساند و کوالکام و مدیاتک، که هر دو تمرکز اصلی‌شان بر طراحی‌های مبتنی بر ARM است، را مجبور به بازنگری رویکردهای خود در زمینه‌ی عملکرد، بازدهی و مقیاس‌پذیری کرد.
واکنش کوالکام: تمرکز بر عملکرد و هوش مصنوعی
کوالکام، به عنوان رهبر بازار پردازنده‌های موبایل، به خوبی دریافت که برای رقابت با سیلیکون اپل، باید فراتر از سری اسنپدراگون خود نوآوری کند. خرید شرکت Nuvia در سال ۲۰۲۱، که توسط مهندسان سابق اپل (سازندگان تراشه‌های سری A) تأسیس شده بود، حرکتی استراتژیک برای تقویت توانایی‌های کوالکام در طراحی CPUهای با عملکرد بالا و مصرف انرژی بهینه بود.
ثمره‌ی این خرید در سال ۲۰۲۴ با معرفی تراشه‌های Snapdragon X Elite و Snapdragon X Plus نمایان شد. این پردازنده‌ها که بر اساس هسته‌های سفارشی Oryon Nuvia ساخته شده‌اند، رقیبی جدی برای تراشه‌های سری M اپل در عملکرد و بازدهی محسوب می‌شوند.
سری Snapdragon X نه تنها لپ‌تاپ‌ها، بلکه دسکتاپ‌ها و حتی سرورها را نیز هدف قرار داده و نشان از جاه‌طلبی کوالکام برای ورود به بازارهای جدید دارد. این شرکت همچنین بر بهبود قابلیت‌های هوش مصنوعی و عملکرد GPU، دو حوزه‌ای که اپل در آن‌ها برتری داشت، تمرکز کرده است.
همکاری کوالکام با مایکروسافت برای بهینه‌سازی ویندوز برای پردازنده‌های ARM، موقعیت این شرکت را بیش از پیش تقویت کرده و لپ‌تاپ‌های ویندوزی مجهز به پردازنده‌های کوالکام، به لطف سری Snapdragon X، عمر باتری و عملکردی رقابتی با مک‌بوک‌های اپل ارائه می‌دهند.
در سال ۲۰۲۴، کوالکام با معرفی چیپست Snapdragon 8 Elite، استانداردهای جدیدی را در گوشی‌های هوشمند تعریف کرد. این تراشه با بهره‌گیری از معماری Oryon، عملکرد و بازدهی بی‌نظیری را ارائه می‌دهد و فاصله‌ی خود را با تراشه‌های سری A اپل کم کرده و حتی در برخی بنچمارک‌ها از آن‌ها پیشی می‌گیرد.
هسته‌های سفارشی Oryon در Snapdragon 8 Elite، بهبود ۴۰ درصدی در عملکرد تک‌هسته‌ای نسبت به نسل قبلی ارائه می‌دهند و آن را به سریع‌ترین CPU موبایل در بازار تبدیل می‌کنند. این امر به گوشی‌های پرچمدار اندرویدی اجازه می‌دهد تا از نظر قدرت پردازشی با آیفون‌های اپل رقابت کنند.
این تراشه همچنین از موتور هوش مصنوعی نسل جدید با توان ۷۵ تِرا عملیات در ثانیه (TOPS) بهره می‌برد که امکان اجرای برنامه‌های پیشرفته‌ی هوش مصنوعی مانند ترجمه‌ی همزمان زبان، عکاسی پیشرفته و تجربه‌ی کاربری شخصی‌سازی شده را فراهم می‌کند.
GPU Adreno در این تراشه نیز استانداردهای جدیدی را برای بازی‌های موبایل تعریف کرده و از رهگیری پرتو و اجرای بازی‌های 8K با نرخ ۶۰ فریم بر ثانیه پشتیبانی می‌کند. با وجود این عملکرد فوق‌العاده، Snapdragon 8 Elite به لطف فرآیند ساخت ۳ نانومتری، مصرف انرژی بسیار بهینه‌ای دارد و عمر باتری طولانی‌تری را برای گوشی‌های هوشمند به ارمغان می‌آورد.
استراتژی مدیاتک: تمرکز بر هوش مصنوعی و تنوع محصولات
مدیاتک که به طور سنتی به تولید تراشه‌های میان‌رده و اقتصادی شناخته می‌شود، در واکنش به موفقیت اپل، استراتژی خود را تغییر داده و به سمت تولید پردازنده‌های با عملکرد بالا حرکت کرده است. هدف این شرکت، رقابت در بخش پریمیوم با اپل و کوالکام است. سری Dimensity مدیاتک که در ابتدا برای گوشی‌های هوشمند طراحی شده بود، اکنون شامل تراشه‌هایی برای کروم‌بوک‌ها، تبلت‌ها و حتی خودروها نیز می‌شود.
مدیاتک از سال ۲۰۲۴، با تکیه بر تخصص خود در هوش مصنوعی و 5G، سعی در متمایز کردن خود دارد. جدیدترین تراشه‌های Dimensity این شرکت از واحدهای پردازش عصبی (NPU) پیشرفتهای بهره می‌برند که با موتور عصبی اپل رقابت می‌کنند و اجرای سریع‌تر و بهینه‌تر وظایف مبتنی بر هوش مصنوعی را امکان‌پذیر می‌کنند. مدیاتک همچنین سرمایه‌گذاری زیادی در محاسبات ناهمگن انجام داده است تا با ترکیب منابع CPU، GPU و NPU، تجربه‌ی کاربری یکپارچه‌تری را ارائه دهد.
در حالی که تراشه‌ی پرچمدار فعلی مدیاتک، Dimensity 9400، عملکردی مشابه با Snapdragon 8 Elite دارد، Dimensity 9500 آینده نمونه‌ی بارزی از جاه‌طلبی این شرکت برای ورود جدی به بازار تراشه‌های با عملکرد بالا است. شایعات حاکی از آن است که این تراشه از پیکربندی CPU ‘2 + 6’ با هسته‌های نسل بعدی Cortex-X930 و Cortex-A730 ARM استفاده خواهد کرد. اگرچه این تراشه فاقد هسته‌های سفارشی مانند Oryon کوالکام است، اما با نوآوری‌های دیگر این کمبود را جبران می‌کند.
Dimensity 9500 که بر اساس فرآیند پیشرفته‌ی ۳ نانومتری N3P شرکت TSMC ساخته شده، وعده‌ی بهبود بازدهی حرارتی و افزایش تا ۲۰ درصدی عملکرد چند هسته‌ای را می‌دهد. این پیشرفت‌ها، مدیاتک را به رقیبی جدی در بخش پریمیوم تبدیل می‌کند و انتظار می‌رود به طور رسمی در اواخر سال ۲۰۲۵ عرضه شود.
مدیاتک همچنین برای کاهش وابستگی خود به بازار رقابتی گوشی‌های هوشمند، بر بازارهای دیگر مانند دستگاه‌های خانه‌ی هوشمند و اینترنت اشیا (IoT) تمرکز می‌کند. با تنوع بخشیدن به سبد محصولات خود، مدیاتک قصد دارد جریان‌های درآمدی جدیدی ایجاد کند و در عین حال به نوآوری در عرصه‌ی پردازنده‌ها ادامه دهد.
تأثیر گسترده‌تر بر صنعت
موفقیت اپل در پیشبرد نوآوری مبتنی بر ARM با تراشه‌های سری M، نه تنها سلطه‌ی پردازنده‌های x86 را به چالش کشیده، بلکه تغییری اساسی را در کل صنعت نیمه‌هادی ایجاد کرده است. رهبری اپل در عملکرد تک‌هسته‌ای، استانداردهای بالایی را تعیین کرده و رقبایی مانند کوالکام و مدیاتک را مجبور به ارتقاء سطح خود کرده است.
شایعات مربوط به Snapdragon 8 Elite Gen 2 و Dimensity 9500، که هر دو بر اساس فرآیند پیشرفته‌ی ۳ نانومتری N3P شرکت TSMC ساخته شده‌اند، نمونه‌های بارز این فشار رقابتی هستند. انتظار می‌رود این چیپست‌ها به امتیاز تک‌هسته‌ای ۴۰۰۰ در Geekbench 6 دست یابند و احتمالاً با تراشه‌ی M4 آینده‌ی اپل برابری کنند یا حتی از آن پیشی بگیرند.
فراتر از عملکرد خام، صنعت همچنین در حال استفاده از توسعه‌ی ماتریس مقیاس‌پذیر ARM (Scalable Matrix Extension) برای افزایش کارایی در مدیریت بارهای کاری پیچیده است، قابلیتی که کوالکام و مدیاتک قصد ادغام آن در جدیدترین SoCهای خود را دارند.
در حالی که عملکرد نهایی این تراشه‌ها در دستگاه‌های خرده‌فروشی هنوز مشخص نیست، این چشم‌انداز رقابتی نشان‌دهنده‌ی تغییر فزاینده به سمت طراحی‌های سیلیکونی سفارشی است. با ورود بازیگران بیشتر به بازار مبتنی بر ARM، تأثیرات تلاش‌های پیشگامانه‌ی اپل احتمالاً باعث نوآوری بیشتر در سراسر صنعت خواهد شد.
جمع‌بندی
رقابت شدید بین اپل، کوالکام و مدیاتک در عرصه‌ی تولید تراشه، به نفع مصرف‌کنندگان و پیشرفت فناوری است. موفقیت اپل با تراشه‌های سری M، استانداردهای جدیدی را در زمینه عملکرد و بازدهی تعریف کرده و کوالکام و مدیاتک را مجبور به نوآوری و توسعه‌ی تراشه‌های قدرتمندتر و بهینه‌تر کرده است.
