کم خونی مینور چیست؟ همه چیز را درباره تالاسمی مینور بدانید

کم خونی یک اصطلاح عامیانه و غیر پزشکی است که انواع مختلفی دارد. ممکن است گاهی به گوشتان خورده باشد که فلانی به کم خونی مینور مبتلا است. در این مقاله قصد داریم به سوال شما ” تالاسمی مینور چیست ” پاسخ داده و علائم و روش های درمان کم خونی مینور را به شما توضیح دهیم. پس همراه چیکاو باشید.

تالاسمی مینور چیست؟

تالاسمی مینور یا بتا تالاسمی مینور یک نوع کم خونی شایع ارثی است که ناشی از شکل غیر عادی هموگلوبین در بدن است که از طریق یکی از والدین به فرزند به ارث می رسد و از تولد تا آخر عمر با او همراه است. به تعبیری دیگر کم خونی مینور یا همان تالاسمی مینور نوعی اختلال خونی است که از طرف والدین به ارث می رسد و موجب کاهش هموگلوبین بدن نسبت به حالت طبیعی خود می شود. همانطور که میدانید هموگلوبین خون وظیفه حمل اکسیژن را بر عهده دارد که می تواند باعث کم خونی و احساس خستگی شود.

فردی که درگیر تالاسمی از نوع خفیف آن یعنی تالاسمی مینور شده است، نیازی به درمان خاصی نخواهد داشت و وضعیت آن تقریبا می توان گفت تغییری نخواهد کرد اما در حالت های شدیدتر یعنی تالاسمی ماژور بایستی به صورت مداوم به شما خون تزریق شود.

علت کم خونی یا تالاسمی چیست؟

در واقع بیماری تالاسمی از جهش DNA سلول هایی است که هموگلوبین خون را می سازند، پدید می آید. این جهش های از والدین به کودکان به ارث می رسد. مولکول های هموگلوبین از زنجیره هایی به نام های آلفا و بتا ساخته شده اند که می تواند تحت تاثیر جهش ها قرار بگیرند. در بیماری تالاسمی تولید این زنجیره آلفا و بتا کاهش می یابد و موجب پدید آمدن بیماری کم خونی آلفا و بتا می شود.

تالاسمی آلفا

چهار ژن در ساخت زنجیره آلفا هموگلوبین تاثیر دارند و هر فرد دو فرم از آن را از پدر و مادر خود دریافت می کند.

• اگر شما یک ژن جهش یافته از زنجیره آلفا را به ارث ببرید، علائم و نشانه ای از تالاسمی در شما دیده نخواهد شد. اما این ژن در بدن شما وجود دارد و فرد مبتلا می تواند به فرزند خود منتقل کند
• اگر شما دو ژن جهش یافته از زنجیره آلفا را به ارث ببرید، بروز علائم در شما خفیف است که ممکن است آلفا تالاسمی مینور نامیده شود.
• اگر شما سه ژن جهش یافته از زنجیره آلفا را به ارث ببرید، و نشانه شما متوسط تا شدید خواهد بود.
• معمولا به ارث رسیدن چهار ژن، نوزاد مرده زاییده می شود. نوزادانی که به این شرایط متولد می شود اندکی پس از زندگی میمیرند یا مادام العمر نیاز به تزریق خون دارند. در موارد بسیار نادری کودکی به چهار ژن جهش یافته متولد می شود.

علائم تالاسمی مینور و ماژور

اولین علائم در 6 ماهگی کودک در آزمایش خون خود را نشان می دهند. مهم ترین ویژگی افراد مینور رنگ پریدگی در ظاهرشان می‌باشد. این افراد بیشتر از سایر انسان ها دچار اضطراب شده و احساس خستگی بیشتری دارند. علائم کم خونی مینور در آزمایش خون کوچکتر بودن شکل و حجم گلبول های قرمز خون است.

چندین نوع تالاسمی وجود دارد که علائم آن و زمان بروز نشانه های تالاسمی بستگی به وضعیت بدنی فرد ظاهر می شود. در واقع این علائم که در پایین ذکر کرده ایم در همه افراد وجود ندارد.

ضعف بدنی، خستگی بی دلیل، پوست رنگ پریده و زرد رنگ، بد شکلی استخوان صورت، کاهش رشد بدنی، متورم شدن شکم و ادرار به رنگ تیره از جمله علائم های تالاسمی هستند.

راه های تشخیص تالاسمی مینور

تنها راه تشخیص تالاسمی مینور انجام آزمایش خون مخصوصی به نام الکتروفورز می باشد که تشخیص بتا تالاسمی از روی شکل ظاهری گلبول های قرمز و اندازه گیری میزان و نوع هموگلوبین انجام می شود. در افراد مبتلا به بتا تالاسمی مینور گلبول‌های قرمز کوچک تر از حد معمول است. همچنین در اثر این اختلال ژنتیکی هموگلوبین ساختار طبیعی خود را از دست می‌دهد و پدیده هموگلوبین غیر مؤثر در بدن اتفاق می افتد. هموگلوبین های غیر مؤثر تعدادی هموگلوبین معیوب هستند که قادر به اکسیژن رسانی مطلوب به اعضا بدن نمی باشند. در نتیجه در این افراد کمبود هموگلوبین وجود ندارد بلکه تعداد هموگلوبین های معیوب و غیر موثر افزایش پیدا می‌کند.

آیا کم خونی مینور بیماری است؟

تالاسمی مینور یک ویژگی ژنتیکی است و از نظر پزشکان به عنوان یک بیماری شناخته نمی شود اما شناسایی این ویژگی در زمان ازدواج بسیار مهم است به دلیل اینکه احتمال داشتن فرزند مبتلا به تالاسمی ماژور را تا 25 درصد افزایش می دهد.

درمان تالاسمی مینور ، آیا کم خونی مینور نیاز به درمان دارد؟

تالاسمی مینور بیماری نیست و انسان هایی که تالاسمی مینور دارند مثل افراد طبیعی زندگی می کنند و برای درمان چه در کودکان چه بزرگسالان هیچ اقدامی لازم نیست. در این موارد گاهی ممکن است با احساس خستگی همراه باشد. در موارد شدیدتر مانند تالاسمی ماژور با کم خونی شدید ممکن است اکسیژن کافی به اندام های بدن نرسد  و فرد مبتلا نیاز به انتقال منظم خون داشته باشد. این تعداد دفعات انتقال خون در بدن افراد مختلف متفاوت است. انتقال خون با وجودی برای افراد مبتلا به تالاسمی ماژور حیاتی است اما ممکن است با تغییر سطح آن خون و… موجب مشکلات قلبی و کبدی شود. در برخی از موارد ممکن است بدن با بروز علائمی مانند تب بالا، حالت تهوع، اسهال و لرز و فشار خون واکنش نشان دهید. در صورت بروز هر کدام از این علامتها بعد از انتقال خون بایستی حتما به پزشک مراجعه کنید.